ADAT PERTUNANGAN MASYARAKAT SABAH

Pengenalan

• Adat pertunangan berbeza mengikut daerah dan etnik di Sabah.
• Berubah mengikut peredaran zaman.

Terdapat 2 langkah adat pertunangan yang perlu dijalankan di zaman tradisional.

1) Merisik

• Ibu bapa pihak lelaki akan ke rumah pihak perempuan untuk berbincang dengan ibu bapanya.
• Membawa cincin tembaga pusaka turun temurun.
• Segala urusan risikan harus dijalankan disebelah pagi.
• Perkara yang perlu pihak lelaki tahu ialah sama ada perempuan itu dalam proses risikan lelaki lain, bakal bertunang atau masih menunggu.
• Sekiranya pihak perempuan tidak mempunyai apa-apa masalah seperti yang telah disebut tadi maka pihak lelaki boleh meneruskan risikan kepada pertunangan.
• Sekiranya pihak perempuan menghadapi masalah untuk menerima risikan ini maka langkah seterusnya akan dibatalkan.

2) Bertunang

• Pihak lelaki akan membawa barang hantaran seperti tasor(tempat sirih) untuk memperteguhkan semangat, gong, tempayan(jumlah tempayan mengikut status perempuan) dan pelbagai jenis makanan tradisi.
• Yang paling penting sebentuk cincin tembaga.

Terdapat 2 langkah adat pertunangan yang perlu dijalankan di zaman moden.

1) Merisik

• Lelaki akan datang ke rumah pihak perempuan dengan seorang diri atau;
• Ibu bapa pihak lelaki akan datang ke rumah pihak perempuan atau;
• Lelaki akan datang ke rumah pihak perempuan bersama dengan ibu bapa untuk menyatakan hasrat kepada ibu bapa pihak perempuan.
• Sekiranya lelaki sudah kematian ibu bapa maka abang atau kakak harus menggantikan tempat ibu bapa atau;
• Lelaki bersama saudara lelaki yang terdekat datang ke rumah pihak perempuan atau;
• Lelaki bersama dengan ketua kampung di kampungnya datang ke rumah pihak perempuan.
• Antara perkara yang diambil kira dalam risikan ini ialah agama, pertalian keluarga, status keluarga dan ekonomi pihak lelaki yang ingin bertunang.
• Pihak lelaki akan menentukan tarikh pertunangan dengan persetujuan ibu bapa pihak perempuan.
• Wang perbelanjaan dapur akan diberikan kepada ibu bapa pihak perempuan pada hari risikan ini.

2) Bertunang

• Pada hari pertunangan, pihak lelaki membawa barang hantaran untuk diberikan kepada pihak perempuan.
• Semasa majlis pertunangan dijalankan, seorang wali-bagi agama islam, seorang yang dilantik menjadi protokol-bagi agama kristian untuk mempengerusikan majlis.
• Segala pantang larang selepas pertunangan diterangkan kepada pihak yang terlibat iaitu seisi keluarga pihak lelaki dan pihak perempuan.
• Lelaki akan menyarungkan cincin ke jari manis-tangan kiri perempuan atau;
• Lelaki dan perempuan berbalas menyarungkan cincin sebagai tanda ikatan pertunangan.
• Tempoh pertunangan biasanya selama 6 bulan dan selewat-lewatnya 1 tahun dari tarikh pertunangan untuk berkahwin.
• Segala "berian" kahwin akan dibincangkan dan diputuskan mengikut persetujuan kedua-dua pihak.
• Tarikh perkhawinan akan ditetapkan dengan persetujuan kedua-dua pihak.
• Majlis diakhiri dengan sesi bergambar dan sedikit jamuan.

Antara contoh barang hantaran pertunangan pada zaman tradisional.

• Sebentuk cincin tembaga pusaka.
• Pelbagai jenis makanan tradisi(kerbau).
• Alat untuk adat istiadat(gong dan tempayan besar).
• Barang yang memperteguhkan semangat(tasor tembaga bermaksud tempat sirih yang dibuat dari tembaga).

Antara contoh barang hantaran pertunangan pada zaman moden.

• Sepasang bentuk cincin(emas/perak).
• Barang keperluan seorang perempuan seperti kosmetik, kain sarung dan lain-lain mengikut kemampuan pihak lelaki.
• wang tunai mengikut kemampuan lelaki.

Kesimpulan

• Adat pertunangan masyarakat sabah yang dihuraikan ialah adat masyarakat dusun Sabah.
• Terdapat dua adat pertunangan iaitu zaman tradisional dan zaman moden.